Το άρθρο για την

.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ,

γράφτηκε το 2000

το πέρασα στο blog

την

Τρίτη, Νοέμβριος 07, 2006.

-αυτή εδώ είναι μιά επικαιροποίηση,

με αφορμή τις εκδηλώσεις για το περιβάλλον-

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ

Signature
Α.Κ.

«Σε όλο το έργο της αγωγής, γράφει ο Αλ. Δελμούζος,

βασική προϋπόθεση μένει πάντα το κύρος του δασκάλου.

Κι αυτό κάπου, σε μια τέτοια διδαχτική προσπάθεια το είδα να κλονίζεται επικίνδυνα, πάλι

από παρεξήγηση της αρχής, πως το παιδί πρέπει να ναι το κέντρο στην εργασία και να μην το σέρνει ο δάσκαλος στα τυφλά σαν τυφλοσούρτης.

Αυτό όμως δε θα ειπεί πως πρέπει ο δάσκαλος να γίνει κάτι λιγότερο από σκιά στην τάξη του, να μην τολμά να επέμβει, και όταν τέλος το αποφασίσει , να το κάνει με τόσο δισταγμό και δειλία , σα να λέει στα παιδιά «με συμπαθάτε που είμαι δάσκαλός σας»!

Η τάξη χρειάζεται το δάσκαλό της, κι όταν ο ίδιος συνειδητά κλονίζει το κύρος του, αγωγή δεν μπορεί να σταθεί.

Και για ν’ αποφύγω κάθε παρεξήγηση , προσθέτω πως το κύρος του δεν κρατιέται βέβαια με τον τρόμο ή με το πείσμα, ούτε με την ιδέα του «αλάθητου» εμπρός στην τάξη, αλλά με την πραγματική υπεροχή του.»

.
Περιβαλλοντική εκπαίδευση

-Η ρομφαία της ανανέωσηςστην σχολική πρακτική!-

Για τις ανάγκες ημερίδας το 2000, με αντικείμενο το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ και την « αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών», προσπαθήσαμε, σε συγκεκριμένο και σύντομο χρόνο, να προσεγγίσουμε το θέμα της «Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης»

.
Θα ήταν παράλειψη , θα ήταν απλοϊκό και άδικο αν θέλετε, για την ίδια τη φύση, αν ισχυριζόμαστε ότι το φυσικό μας περιβάλλον κινδυνεύει , κι ότι οι άνθρωποι κινδυνεύουμε, μόνο ή κύρια από σεισμούς, καταποντισμούς, πυρκαγιές , καύσωνες και εκρήξεις ηφαιστείων, από φυσικές δηλαδή καταστροφές...

Δεν είναι πια τα φυσικά φαινόμενα, που κατά κύριο λόγο καταστρέφουν το χώρο που ζούμε…

Ήδη, από τα πρώτα ιστορικά χρόνια έχουμε διάφορες διαταραχές στα οικοσυστήματα, λόγω της παρέμβασης του ανθρώπου στη φύση.

-Ο Πλάτωνας λ.χ., τον 4ο αι. π.Χ., αποδίδει την έντονη εδαφική διάβρωση της Αττικής στην εκτεταμένη εκχέρσωση του Υμηττού.

-Τον 3ο αι. π.Χ., η καταστροφή των δασών στις όχθες του Ευφράτη για ξυλεία οδήγησε σε καταστρεπτικές πλημμύρες, που αποδόθηκαν σε οργή του Θεού.

-Η αρχαία Ρώμη, πόλη μαμούθ 1.000.000 κατοίκων, πριν τον 1ο αι. π.Χ. ζούσε με τα απόβλητά της και οι Ρωμαίοι, προκειμένου να σταματήσουν τη μόλυνση του νερού κατασκεύασαν ένα από τα μεγαλύτερα αποχετευτικά συστήματα, γνωστό ως Cloaca Maxima.

-Στην Αγγλία ήδη από το 13ο αι., υπήρχε πρόβλημα ρύπανσης του ατμοσφαιρικού αέρα που την προκαλούσε ο καπνός από το κάρβουνο στις μεγάλες πόλεις και τον 16ο αι. άρχισε προσπάθεια για τον περιορισμό των καπνογόνων εστιών.

Ωστόσο, τα πρώτα αυτά ιστορικά παραδείγματα ανθρώπινου παρασιτισμού ήταν συμβολικά σε έκταση, γιατί η παραγωγική διαδικασία ήταν τοπικής κλίμακας και έτσι η δυναμική ισορροπία του ανθρώπου με τη φύση, παρέμενε σταθερή.

Δε συμβαίνει το ίδιο στις μέρες μας...

Ήδη από το 1972, σε μια από τις πρώτες συνδιασκέψεις των Ηνωμένων Εθνών για το ανθρώπινο περιβάλλον, στη Στοκχόλμη, διαπιστώνεται ότι:

«ο άνθρωπος έχει αποκτήσει τη δύναμη να μεταβάλλει το περιβάλλον με άπειρους τρόπους και σε μια, χωρίς προηγούμενο κλίμακα».

Αν αυτή τη δύναμη, αυτή τη γνώση, αυτή την ικανότητα να μεταβάλλει το περιβάλλον , ο άνθρωπος τη χρησιμοποιήσει με περίσκεψη , μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του πάνω στη γη, μπορεί δηλαδή να ζει με αξιοπρέπεια και να ευημερεί … Όμως, είδαμε ότι η αίσθηση της δύναμης συχνά τρελαίνει τους ανθρώπους , η άγνοια και η αδιαφορία επιφέρουν ανεπανόρθωτες ζημιές στο γήινο περιβάλλον, αλλά πολύ συχνά και αυτή η ίδια η γνώση χρησιμοποιείται «εσφαλμένα»…

Και βέβαια , η λέξη «εσφαλμένα» κρύβει πολλές παραμέτρους και μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για ατέλειωτες συζητήσεις…

Οι μεγαλύτερες καταστροφές σήμερα είναι ανθρωπογενείς…

-Ο φυσικός πλούτος της γης προστατεύεται ή λεηλατείται;

Το σύγχρονο αστικό βιομηχανικό μοντέλο ανάπτυξης, έχοντας σαν κυρίαρχο στόχο το κέρδος, αυξάνει τις απαιτήσεις του ανθρώπου από τη φύση, η οποία δεν μπορεί πια να ανταπεξέλθει , με τους ρυθμιστικούς μηχανισμούς που διαθέτει…

-Ο αέρας που αναπνέουμε είναι καθαρός ή μολυσμένος;

(Οι ερωτήσεις βέβαια είναι ρητορικές…)

-Το νερό που πίνουμε; Τα νερά που κολυμπάμε; Η θαλάσσια ζωή; Υπάρχει ρύπανση;

-Το χώμα που βλασταίνουν οι τροφές οι δικές μας και των ζώων; Τι είναι , πώς χρησιμοποιούνται και τι αποτελέσματα έχουν στη ζωή μας τα φυτοφάρμακα, τα παρασιτοκτόνα, τα ζιζανιοκτόνα, τα λιπάσματα; Ποιες είναι τοξικές ουσίες; Πόσο η γη κινδυνεύει από τη χρήση των πυρηνικών και τα πυρηνικά κατάλοιπα;

-Τα φυσικά οικοσυστήματα, όσα δηλαδή δεν έχουμε εξοντώσει , προστατεύονται;

-Μήπως προστατεύουμε την άγρια ζωή;

«Kαι γιατί λοιπόν, λέει ο J..Prevert, σ’ ένα ωραίο του κείμενο, λίγο αλλαγμένο εδώ, για τις ανάγκες της έκφρασης, και γιατί λοιπόν θα κομμάτιαζα ένα φουκαριάρικο ζώο, που δε μου έκανε τίποτα;

Μια όμορφη λεοπάρδαλη με γαλάζια μάτια… Ένα ζώο που δε συναντάει κανείς συχνά…»

Τα νήματα, τα υφάσματα και οι πρώτες ύλες έχουν τόσο εξελιχθεί και βελτιωθεί που πολύ δύσκολα ξεχωρίζεις πιά ένα δέρμα ζώου από μια «οικολογική» γούνα. Ας ντυνόμαστε λοιπόν με οικολογικές…

-Η ηχορύπανση κάνει καλό ή κακό στην ψυχική μας υγεία;

-Όταν σχεδιάζουμε την οικονομική ανάπτυξη, διαχειριζόμαστε σωστά, τα δάση, τους δρυμούς και τους φυσικούς πνεύμονες που υπάρχουν ακόμα πάνω στον πλανήτη;

Κι έχουμε δει πολλά κράτη , μικρά ή μεγάλα, να υφίστανται διεθνείς, αυστηρές συνέπειες για κακή χρήση περιβάλλοντος και για κακή πολιτική περιβάλλοντος;

Ας θυμηθούμε το Τσέρνομπιλ και ας θυμηθούμε τις σκηνές με τις μαύρες θάλασσες και τα ψόφια πουλιά στον Κόλπο…

ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΕΝΑ ΝΕΟ, ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΗΘΟΣ

Ένα ήθος που θα απαντάει στη διαρκώς μεταβαλλόμενη σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση, και θα έχει γνώμονα όχι το συμφέρον και τις τσέπες ολίγων προνομιούχων αλλά το συμφέρον της κοινωνίας των ανθρώπων…

Γιατί, παρ’ όλα όσα συμβαίνουν, φαίνεται ότι δεν είμαστε ακόμα σε δρόμο χωρίς γυρισμό… Τουλάχιστον όχι ακόμα… Μια μονάχα ελπίδα έχουμε γι αυτό… Ένα μονάχα δρόμο μπορούμε να ακολουθήσουμε...

Ο δρόμος αυτός είναι μία διαρκής, δια βίου διαδικασία και μας περνάει υποχρεωτικά μέσα απ’ την εκπαίδευση.

Αφού ο άνθρωπος είναι το κέντρο των δεινών, η μόνη ασφαλής παράμετρος για πραγμάτωση της ποιότητας ζωής, είναι η παιδεία του ανθρώπου.

Προς την κατεύθυνση αυτή, προέκυψε ως βασικός σκοπός της εκπαίδευσης τα τελευταία χρόνια η ευαισθητοποίηση του ανθρώπου απέναντι στη φύση και η δημιουργία συνείδησης περιβάλλοντος.

Το 1972, η 96η πρόταση της συνδιάσκεψης της Στοκχόλμης για το ανθρώπινο περιβάλλον, ζητά την ανάπτυξη της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης ως ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνει , «μια ολομέτωπη επίθεση» για να αντιμετωπίσουμε την παγκόσμια περιβαλλοντική κρίση.

Ολομέτωπη επίθεση χρειάζεται για να σώσουμε το περιβάλλον…

Έτσι λοιπόν, συντάσσεται από την UNESCO η Χάρτα του Βελιγραδίου, το 1975, στο Βελιγράδι, όπου ως σκοπός της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ορίζεται:

Να διαμορφώσουμε έναν ενημερωμένο και ευαίσθητο πληθυσμό γύρω από το περιβάλλον και τα προβλήματά του, ανθρώπους που θα αποκτήσουν γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις, κίνητρα, αίσθημα προσωπικής δέσμευσης, για να εργαστούν ατομικά και συλλογικά ώστε να λύσουν τα προβλήματα που υπάρχουν και να προλάβουν την δημιουργία νέων προβλημάτων…

-Είναι ιδιαίτερα σπουδαίο οι άνθρωποι να μαθαίνουν να αναπτύσσουν στάσεις ζωής. Τι πράγμα είναι οι στάσεις ζωής; Είναι , να έχουμε κοινωνικές αξίες , και διάθεση για ενεργό συμμετοχή στην προστασία του κόσμου…

-Άλλο σπουδαίο: το αίσθημα της προσωπικής δέσμευσης…

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Π.Ε.), είναι μια διαδικασία απέναντι στην αδράνεια και τον εφησυχασμό.

Άλλοτε, όχι πριν πολύ καιρό, προοδευτικός και στρατευμένος ήταν αυτός που πάλευε αποκλειστικά για την κοινωνική δικαιοσύνη.

Στις μέρες μας, η μεγαλύτερη πρόκληση , είναι το περιβάλλον. Τόσο το κοινωνικό - πολιτιστικό βέβαια περιβάλλον, που έχει να κάνει με τις παραδόσεις, τα έθιμα, την επιστήμη, την τεχνολογία και τον πολιτισμό, όσο το φυσικό ( έδαφος, αέρας, νερό), και το βιολογικό (φυτά, ζώα, άνθρωπος)...

Εδώ πρέπει να στρατευθούμε.

Όλοι. Εδώ δεν έχει πλούσιους και φτωχούς. Το θέμα μας αφορά όλους. Όλοι μαζί θα τελειώσουμε ή όλοι μαζί θα ζήσουμε…

Το 1977, κάτω από την πίεση των οικολογικών προβλημάτων και την κρίση του παραδοσιακού σχολείου οργανώνεται στην Τυφλίδα από την UNESCO, διακυβερνητική διάσκεψη για την περιβαλλοντική εκπαίδευση, όπου διαπιστώνεται ότι:

Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας έχουν τη μεγάλη ευθύνη να θέσουν στην υπηρεσία αυτής της εκπαιδευτικής αποστολής,

τους τεράστιους πόρους τους,

την τεχνογνωσία τους

και να βοηθήσουν να μεταφραστεί η πολυπλοκότητα των σχετικών θεμάτων σε ουσιαστική και εύληπτη πληροφορία για το κοινό.

Εδώ μπορούμε να σημειώσουμε ότι σήμερα, στην Ελλάδα, τουλάχιστον τα εθνικά κανάλια κάνουν μια προσπάθεια σ’ αυτήν την κατεύθυνση, είμαστε καλύτερα απ’ ότι πριν από μερικά χρόνια, παρ’ όλ’ αυτά, υπάρχουν πάντα δυσκολίες, του τύπου:

«υπόγεια συμφέροντα, πουλάει – δεν πουλάει, εύπεπτο για το κοινό ή μη κ.τ.λ.»

Σ’ αυτή την πολύ σημαντική διάσκεψη της Τυφλίδας επισημαίνονται ακόμα οι ευθύνες των επιστημόνων και των τεχνοκρατών :

όλοι όσοι μπορούν να επηρεάσουν με τις πράξεις και τις αποφάσεις τους κατά αξιοσημείωτο τρόπο το περιβάλλον, ( βλέπε νομοθέτες, επιστήμονες, τεχνοκράτες, πολιτικοί…) να λάβουν κατά την κατάρτισή τους τις απαραίτητες γνώσεις και την τεχνογνωσία και να συνειδητοποιήσουν πλήρως τις ευθύνες που επωμίζονται γι αυτόν το σκοπό.

Το 1988, το Συμβούλιο των Υπουργών Παιδείας της Ευρωπαϊκής, Οικονομικής Κοινότητας θεσμοθετεί την περιβαλλοντική αγωγή σε κάθε επίπεδο εκπαίδευσης – προσχολική, γενική, επαγγελματική, τριτοβάθμια, εκπαίδευση ενηλίκων, προσδιορίζοντας και όρους λειτουργίας, συνεργασία λ.χ. εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ανταλλαγή εκπαιδευομένων, τεχνογνωσίας κ.τ.λ.

Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να δούμε γιατί λ.χ. μιλάμε και για εκπαίδευση ενηλίκων…

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα περιβαλλοντικής κατάρτισης ενηλίκων που εργάζονται στον πρωτογενή τομέα, να δούμε αν είναι όντως απαραίτητη αυτή η κατάρτιση…

Έχουμε λ.χ. παραδείγματα καταστροφικής άγνοιας στην αλιεία:

-Ο μέσος αλιέας, που χρησιμοποιεί συρόμενο δίχτυ πάνω στα λιβάδια της Ποσειδωνίας, αγνοεί ότι οργώνοντας το βυθό καταστρέφει περιοχές που αν έμεναν ανέπαφες, τα ψάρια θα τις επέλεγαν για να ωοτοκήσουν προκειμένου να αναπαραχθούν. Έτσι, αγνοεί ότι καταστρέφοντας τα σημεία ωοτοκίας, εκτός από την άχρηστη οικολογική καταστροφή που προξενεί, καταστρέφει και το μελλοντικό του εισόδημα .

Αυτό είναι ένα τυχαίο παράδειγμα , είναι όμως χαρακτηριστικό και δείχνει ότι χωρίς περιβαλλοντική κατάρτιση στους ενήλικες είναι αδύνατος ο ορθολογικός σχεδιασμός και η αειφόρος διαχείρηση των πόρων της γης .

Σ’ αυτόν τον τομέα, στην εκπαίδευση ενηλίκων , στην Ελλάδα υστερούμε. Έχουν γίνει βήματα, αλλά δεν είναι αρκετά…

Το 1992, στο Ρίο ντε Τζανέϊρο, η συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον και την ανάπτυξη, απαιτεί από τα κράτη να ενεργοποιήσουν αποτελεσματική περιβαλλοντική νομοθεσία.

Διατυπώνεται με σαφήνεια ότι η ανάπτυξη, η ειρήνη και η προστασία του περιβάλλοντος είναι έννοιες αλληλοεξαρτώμενες και αδιαίρετες.

Κάτω από την πίεση των προβλημάτων και μπρος στην αδυναμία των κυβερνήσεων και των κυβερνητικών οργανισμών να προχωρήσουν με γοργά βήματα την υπόθεση του περιβάλλοντος, συνασπίζονται και διακηρύσσουν οι μη κυβερνητικοί οργανισμοί.

Το 1997, η Διακήρυξη της Θεσσαλονίκης.

Έχει ενδιαφέρον το ποιοί συμμετέχουν καθώς και το θέμα της διάσκεψης:

«Εμείς οι συμμετέχοντες από κυβερνητικές, διακυβερνητικές, μη κυβερνητικές οργανώσεις και από κοινωνικούς εταίρους, εν γένει από 84 χώρες παρόντες στη διεθνή διάσκεψη «περιβάλλον και κοινωνία, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για την αειφορία», που οργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη από την UNESCO κ.τ.λ.»...

Ας δούμε τώρα εν συντομία, ποιο είναι το θεσμικό πλαίσιο της Π.Ε. στην Ελλάδα.

-Το ΥΠΕΠΘ είναι υπεύθυνο για την προώθηση και εφαρμογή της Π.Ε. στο εκπαιδευτικό μας σύστημα.

-Στο νόμο 1566/85 προετοιμάζεται ήδη η εισαγωγή της Π.Ε. στη Δημόσια Εκπαίδευση.

-Με το νόμο 1892/90 η Π.Ε. , χωρίς να αποτελεί μάθημα, αποτελεί τμήμα των προγραμμάτων της Β΄θμιας εκπαίδευσης.

Τονίζουμε ότι δεν αποτελεί μάθημα, αλλά δραστηριότητα, η οποία προσπαθεί:
1)να αξιοποιήσει την ανησυχία του αναξιοπαθούντος σύγχρονου ανθρώπου

2)αναμετράει την τρυφερή συνείδηση των παιδιών και των εφήβων με τη φύση

3)τροφοδοτεί τη θέληση των εκπαιδευτικών όλων των ειδικοτήτων , οι οποίοι εθελοντικά προσέρχονται, να βρουν συστηματικούς τρόπους για να αναπτυχθεί η αγάπη για το περιβάλλον, έτσι, ώστε να καταστεί modus vivendi της ανθρώπινης κοινωνίας.

Η Π.Ε. δεν μπορεί να είναι μάθημα ,το τονίζουμε, γιατί κατά καιρούς υπήρξαν και διαφορετικές απόψεις και αντιθέσεις πάνω σ’ αυτό το ζήτημα…

Δεν μπορεί όμως να είναι ούτε μια οικολογική δραστηριότητα, όπως λ.χ. οι δενδροφυτεύσεις…

Μιλάμε για μια νέα εκπαιδευτική αγωγή η οποία αντικαθιστά τους μέχρι τώρα κανόνες συμπεριφοράς, που χαρακτηρίζουν το παραδοσιακό σχολείο και επιβάλλονται «έξωθεν» .

Στην εκπαίδευση για το περιβάλλον υιοθετούνται τέσσερις νέες αξίες:

η αλληλεγγύη, η ανεκτικότητα, η αυτονομία και η υπευθυνότητα.

Το σχολείο «από τη ζωή για τη ζωή» ανήκει στον Ντεκρολύ, βασικό εκπρόσωπο του κινήματος της νέας αγωγής. Και στην Ελλάδα όμως, είχαμε πολύ σοβαρές ανάλογες τάσεις, με πιο γνωστές τις καινοτομίες του Αλ. Δελμούζου στο ανώτερο δημοτικό παρθεναγωγείο του Βόλου.

Η νέα αγωγή, ζητάει από τον εκπαιδευόμενο να μην είναι παθητικός δέκτης, να μη προσλαμβάνει παθητικά έτοιμη γνώση αλλά
1)να προσεγγίζει τη γνώση μέσα από τρόπο ενεργητικό, με πρωτοβουλίες ,με ερευνητική διαδικασία να συλλέγει μόνος του πληροφορίες για να αντιλαμβάνεται το πρόβλημα, τα αίτια που το προκαλούν και να αντιλαμβάνεται ακόμα ποιος ευθύνεται για το πρόβλημα.

2) να παράγει νέα γνώση αξιοποιώντας το γνωστικό υπόβαθρο που ήδη υπάρχει.

3)να βρει ποιες είναι οι επιστημονικά προτεινόμενες λύσεις και να μπορεί να κάνει μια πρόταση για το περιβάλλον.

Μόνο μέσα από τέτοια διαδικασία προσέγγισης της γνώσης ευαισθητοποιείται ο άνθρωπος για όλη του τη ζωή και επιδιώκει μάλιστα, να μεταδώσει αυτά που έμαθε …

Παράλληλα, η εμπειρία αυτή είναι οδηγός για την προσέγγιση κάθε άλλου περιβαλλοντικού προβλήματος.

Έτσι κερδίζουμε τους ενεργούς, τους συμμετοχικούς πολίτες, που θέλουν να βοηθήσουν την κοινωνία αλλά μπορούν κι όλα να το επιχειρήσουν.

Και βέβαια, για να γίνουν όλ’ αυτά, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εθελοντική συμμετοχή όλων. Τίποτα δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά υπό πίεσιν…

Με τον ίδιο νόμο ,τον 1892 του 90 εισάγεται ο θεσμός του υπευθύνου της Π.Ε., και θεσμοθετείται η ίδρυση 19 μέχρι στιγμής κέντρων Π.Ε., σ’ όλη την Ελλάδα, εκ των οποίων το ένα είναι στην Αργυρούπολη, σε καινούργιο εξοπλισμένο κτίριο 14 αιθουσών που διέθεσε ο Δήμος.

-Από το 1992 έως σήμερα, υπάρχει μία σειρά υπουργ. αποφάσεων που ρυθμίζουν:

-τις δυνατότητες ανάπτυξης προγραμμάτων Π.Ε. στα πλαίσια του αναλυτικού προγράμματος,

-το σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων στην Β’θμια,

-την εφαρμογή και στην Α’θμια,

-τις επισκέψεις στο πλαίσιο της Π.Ε.,

-την επιλογή θεμάτων για επεξεργασία,

-την ίδρυση των κέντρων Π.Ε.,

-ζητήματα που έχουν να κάνουν με τους διδάσκοντες και την εκπαίδευσή τους (το θέμα με τους διδάσκοντες – συντονιστές εκπαιδευτικούς χρήζει ειδικής αντιμετώπισης*).

*Ο ρόλος του συντονιστή που έχει να διαδραματίσει ο εκπαιδευτικός φαίνεται εύκολος αλλά δεν είναι. Απαιτεί κατάρτιση όχι μόνο στο αντικείμενο που διδάσκει ,αλλά γενική κατάρτιση ώστε να υποδεικνύει τις πηγές και τον τρόπο που θα αναζητήσουν οι μαθητές τις πληροφορίες.

*Ο εκπαιδευτικός δεν τα ξέρει όλα. Μπορεί να λέει και «δεν γνωρίζω» και να γίνεται ενίοτε από διδάσκων – διδασκόμενος.

*Για τον εκπαιδευτικό, η μαθητοκεντρική διδασκαλία δεν σημαίνει αποδυνάμωση του ρόλου του. Αντίθετα, δηλώνει πως αφ’ ενός ο ίδιος αποδέχεται την «δια βίου εκπαίδευση», δηλ. και ο ίδιος συνεχίζει να μαθαίνει , αφ’ ετέρου οι μαθητές διδάσκονται και με έναν άλλο τρόπο.

*Καλό είναι να αποφεύγονται τα άκρα, δηλ. τόσο η αυταρχική επιβολή και η από καθ’ έδρας διδασκαλία, όπως και η χαλάρωση των μαθητών και η παρεξήγηση του όρου «μαθητοκεντρικό μοντέλο». Η λογική αυστηρότητα είναι το ζητούμενο.

.

«Σε όλο το έργο της αγωγής, γράφει ο Αλ. Δελμούζος, βασική προϋπόθεση μένει πάντα το κύρος του δασκάλου. Κι αυτό κάπου, σε μια τέτοια διδαχτική προσπάθεια το είδα να κλονίζεται επικίνδυνα, πάλι από παρεξήγηση της αρχής πως το παιδί πρέπει να ναι το κέντρο στην εργασία και να μην το σέρνει ο δάσκαλος στα τυφλά σαν τυφλοσούρτης. Αυτό όμως δε θα ειπεί πως πρέπει ο δάσκαλος να γίνει κάτι λιγότερο από σκιά στην τάξη του, να μην τολμά να επέμβει, και όταν τέλος το αποφασίσει , να το κάνει με τόσο δισταγμό και δειλία , σα να λέει στα παιδιά «με συμπαθάτε που είμαι δάσκαλός σας»!

Η τάξη χρειάζεται το δάσκαλό της, κι όταν ο ίδιος συνειδητά κλονίζει το κύρος του,αγωγή δεν μπορεί να σταθεί. Και για ν’ αποφύγω κάθε παρεξήγηση , προσθέτω πως το κύρος του δεν κρατιέται βέβαια με τον τρόμο ή με το πείσμα, ούτε με την ιδέα του «αλάθητου» εμπρός στην τάξη, αλλά με την πραγματική υπεροχή του.»

Θα τελειώσουμε με την αρχή της διακήρυξης των ΜΗ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ, για το χάρτη της γης:

«Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνώνγια το περιβάλλον και την ανάπτυξη, Ρίο ντε Τζανέιρο, 1992» :

Είμαστε η Γη, οι άνθρωποι, τα φυτά και τα ζώα,

Οι βροχές και οι ωκεανοί, τα θαλάσσια ρεύματα και η ανάσα του δάσους.

Τιμούμε τη Γη, σπίτι όλων των ζωντανών οργανισμών.

Σεβόμαστε και αγαπάμε την ομορφιά της Γης και την πολυμορφία της ζωής.

Χαιρετίζουμε την ικανότητα της Γης ν’ ανανεώνεται, ικανότητα που

Αποτελεί τη βάση όλων των μορφών ζωής.

Αναγνωρίζουμε την ιδιαίτερη θέση των λαών της Γης,

Των περιοχών τους, των εθίμων τους ,καθώς και τη μοναδική τους σχέση με τη Γη.

Μας συγκλονίζουν ο ανθρώπινος πόνος, η φτώχεια

Και οι καταστροφές που προξενούνται στη Γη

Εξαιτίας της ανισότητας της ισχύος.

Δεχόμαστε τη συλλογική μας ευθύνη για την προστασία και την αποκατάσταση της Γης

Και για τη σοφή και δίκαιη χρήση των πόρων της

Ώστε να επιτευχθεί οικολογική ισορροπία

Και να καθιερωθούν νέες κοινωνικές, οικονομικές και πνευματικές αξίες.

Παρά τις διαφορές μας, είμαστε όλοι μέρη της ίδιας οντότητας.

Το κοινό μας σπίτι βρίσκεται υπό αυξανόμενη απειλή.

Δεσμευόμαστε επομένως να τηρούμε τις αρχές που ακολουθούν,

Τονίζοντας σε κάθε περίπτωση τις ιδιαίτερες ανάγκες

Των γυναικών, των γηγενών πληθυσμών, του Νότου, των μειονεκτικών ατόμων,

Και όλων όσων βρίσκονται σε μειονεκτική θέση.

.

ΠΗΓΕΣ:
1.Θεσμικό πλαίσιο της Π.Ε.

2.Φ.Ε.Κ., Φ.167, Σεπτέμβρης 1985

3.Φ.Ε.Κ., Φ.101, Ιούλιος 1990

4. Φ.Ε.Κ., Φ.223, Απρίλιος 1991

5. Φ.Ε.Κ., Φ.629, Οκτώβριος 1992

6. Εγκ.ΥΠΕΠΘ Γ2/3026, 27/8/90

7. Εγκ.ΥΠΕΠΘ Γ1/800, 19/8/92

8. Εγκ. ΥΠΕΠΘ Γ1/377/669, 18/9/92

9. Εγκύκλιος ΥΠΕΠΘ Γ2/5548, 7/10/92

10.Εγκ.ΥΠΕΠΘ Γ1/275, 22/2/96

11.Εγκ.ΥΠΕΠΘ Γ1/473, 29/3/96

12.Εγκ.ΥΠΕΠΘ Γ2/6472, 19/11/96

13.Εγκ.ΥΠΕΠΘ Γ1/570, 28/5/97

14.Εγκ.ΥΠΕΠΘ Γ2/7854, 23/12/97

15.Εγκ.ΥΠΕΠΘ Γ2/4880, 11/9/98

16.Εγκ. ΥΠΕΠΘ Γ2/4881, 11/9/98

17.Εγκ. ΥΠΕΠΘ Γ2/5912, 2/11/98

18.Συνδιάσκεψη Ο.Η.Ε. για το ανθρώπινο περιβάλλον, Στοκχόλμη 1972

19.Χάρτα του Βελιγραδίου, 1975

20.UNESCO, Διακήρυξη της Τιφλίδας, 1977

21.Συμβούλιο Υπουργών Παιδείας, 1988

22.Ρίο ντε Τζανέιρο, Συνδιάσκεψη Ο.Η.Ε. για το περιβάλλον, 1992

23.Ρίο ντε Τζανέϊρο, Διακήρυξη των μη κυβερνητικών οργανισμών, 1992

24.Περ.«Σύγχρονη Εκπαίδευση»,τ.67,68/1992

25.Περ.»Διαβάζω», τ.325/1993

26.http://www.ypepth.gr/periballon.html

27.http://schoolnet1.chania.teiher.gr/Eidika themata/Egxeiridia per ekpaid/index.htm

28.Περ.»Νέα Οικολογία», τ.155

29Διακήρυξη της Θεσσαλονίκης UNESCO97.