Αναφορά

στον ζωγράφο

ΝΙΚΟΛΑΟ ΓΥΖΗ

video 

της quartier libre

το παρακάτω κείμενο είναι από το βιβλίο του Περικλή Γιαννόπουλου  
" η Ελληνική Γραμμή και το Ελληνικόν χρώμα"
-με εισαγωγή του Γρηγόρη Ξενόπουλου, έτος 1910, εκδ. Λιβάνη-
αντιγράφω (στην γλώσσα του συγγραφέα, φυσικά...) λίγα γιά τον ζωγράφο Γύζη :

"Γύζης ! Αδύνατον να διέλθη κανείς το όνομα αυτό χωρίς να σταθή και υμνήση.
Το ευγενέστατον και αριστοκρατικώτατον άνθος, η αγνοτέρα εκδήλωσις ελληνικής ιδέας και αισθήματος, αληθής καλλιτέχνης εις τον οποίον δυνάμεθα κατά σύγκρισιν να αποδώσωμεν κυριολεκτικώς το επίθετον Μ έ γ α ς ανήρ της τωρινής Ελλάδος.
...........................................................

Δημιουργός σχήματος και χρώματος θίγοντος το ιδεώδες αβρόν κάλλος το ιδικόν μας.
Ούτε ξιπασμένος αντιγραφεύς του ευρωπαϊσμού, ούτε ηλίθιος μιμητής των αρχαίων.
Οδηγός των Ευρωπαίων προς κάλλος γραμμής και ευγένειαν σχήματος ανωτέραν και αντίληψιν χρώματος αβροτέραν.
Δημιουργός τέχνης και μορφής ελληνικής. Μορφής, η οποία δεν πηγάζει ούτε εκ της στενής μιμήσεως της αρχαίας ούτε εκ της στενής αντιγραφής της τωρινής πραγματικότητος.
...........................................................

...........θανατηφόρον τραύμα έλαβεν η νεογέννητος ζωγραφική στερηθείσα τον Γύζην.
Εις τον πάγκαλον τόπον, ο οποίος έχει την ατυχίαν να του αποθνήσκουν τάχιστα όλαι αι μεγαλειότητες και να μακροβιούν μέχρις απελπισμού όλαι αι μηδαμινότητες, θα ήτο αγία η ημέρα κατά την οποίαν ο Γύζης θα επάτει τα άγια περιφρονημένα χώματα , των οποίων διαρκώς έφερε την νοσταλγίαν εις τα ξένα, διά να αναλάβη εις τα χέρια του τας τύχας της ζωγραφικής.
Θα ήτο αγία όχι μόνον διότι η ζωγραφική θα εθεμελιούτο ασφαλώς επί βάσεων ορθών, όχι μόνον διότι θα εξησφαλίζετο η ωραία της άνθησις, θα ετίθετο εις τον δρόμον της προς τους φυσικούς της ορίζοντας, αλλά θα ήτο αγία διότι επί των παγκάλων χωμάτων, εις ένα μοναδικόν κλάδον θα εθεμελιούτο μία τέχνη στερεά και θα ήτο η ζωγραφική τουλάχιστον μοναδική έκφρασις της αιωνίας ελληνικής ιδέας, ήτις θα ίστατο και θα ηύξανε χωρίς να υπάρχη ανάγκη να ανατραπή εκ θεμελίων αργότερα, όπως όλα τα άλλα νεογέννητα τερατουργήματα που τολμούν ακόμη να δεικνύουν το πρόσωπόν των εις τον ελληνικόν ήλιον.
Εαν υπήρχεν εδώ Γύζης, τα πράγματα θα ήσαν εις την φυσικήν των ζηλευτήν θέσιν. Θα υπήρχεν είς Δ ι δ ά σ κ α λ ο ς και όλοι θα ελάμβανον την θέσιν των, θα ήσαν οι μαθηταί. Και θα ήσαν ως μαθηταί ασυγκρίτως ανώτεροι και θα ήλπιζον από τον εαυτόν των ασυγκρίτως ανώτερα εις το μέλλον ως μαθηταί αυτού  
ή τώρα που είναι ανεξαιρέτως όλοι Δ ι δ ά σ κ α λ ο ι ."