Also Sprach

Μαρία Ευθυμίου :

“Μέχρι τη δεκαετία του 1980, τα ελληνικά δημόσια σχολεία θεωρούνταν σοβαρά και φερέγγυα. 

Στη γενιά μου κάναμε μάθημα και τα Σάββατα, δίναμε δε συχνότατα εξετάσεις ανά μάθημα και συνολικά. Έτσι, δεν είχες περιθώριο να αδιαφορείς και να αμελείς τη δουλειά σου, καθώς οι βαθμοί δεν δίνονταν εύκολα, ενώ δεν ήταν καθόλου απίθανο να βρεθείς μεταξεταστέος τον Σεπτέμβριο σε ένα ή περισσότερα μαθήματα ή, ακόμα, να αναγκαστείς να επαναλάβεις την τάξη.

Πιστεύω ότι αυτό το εκπαιδευτικό κλίμα είχε, στη βάση του, μία σοφία και μία ισορροπία. Τούτο φάνηκε όταν, από τη δεκαετία του 1980, υιοθετήσαμε μια τελείως αντίθετη εκπαιδευτική κατεύθυνση. Το σχολείο έπαψε να είναι απαιτητικό, όλοι οι μαθητές  περνούν τη χρονιά παρακολουθήσουν δεν παρακολουθήσουν, εργασθούν δεν εργασθούν, αποδώσουν δεν αποδώσουν , μάθουν δεν μάθουν. Και, βέβαια, όλοι βαθμολογούνται με Α στο δημοτικό και με 20 στο γυμνάσιο και στο λύκειο, προκειμένου, υποθέτω, να είναι η παιδεία “λαϊκή”, “μη ταξική”, “μη ανταγωνιστική” και “να μην ταράζει τον ευαίσθητο ψυχισμό των παιδιών”.

Τούτο θεωρώ ότι είναι βλαπτικό για τους νέους, αλλά και για όλη την κοινωνία μας. Κι αυτό γιατί η ελληνική κοινωνία χαρακτηρίζεται γενικά από το χαώδες, από το ασυνεπές, από το υπερπροστατευτικό, από την έλλειψη πειθαρχίας εσωτερικής και κοινωνικής , από την τάση για φυγοπονία, αναβλητικότητα και ήσσονα προσπάθεια.

Το τότε σχολείο – ένα σχολείο συστηματικής, στοχευμένης, συγκροτημένης και απαιτητικής εκπαίδευσης – αποτελούσε δικλείδα ασφαλείας γιατί, έστω σε κάποια περίοδο της ζωής σου , μάθαινες την έννοια του ορίου, της απαιτητικότητας, καθώς και την έννοια του σεβασμού αρχών, ατόμων και συνόλων.

Χώρες από τις οποίες υιοθετήσαμε το μοντέλο της χαλαρότητας έχουν αντίθετες συνολικές πραγματικότητες από εμάς : καθώς οι κοινωνίες τους είναι κοινωνίες πειθαρχίας , απαιτήσεων, κανόνων και αυστηρότητας , ένα χαλαρό σχολείο μπορεί να λειτουργήσει εξισορροπητικά στον ψυχισμό των παιδιών και μελλοντικών πολιτών τους.

Άλλα τα κοινωνικά και νοοτροπιακά δεδομένα εκεί, άλλα εδώ. Η τυφλή αντιγραφή συνιστά λάθος βαρύ, του οποίου τα αποτελέσματα είναι ήδη φανερά στο μαθησιακό επίπεδο των εκατοντάδων χιλιάδων (!) “αριστούχων” αποφοίτων των σχολείων μας. Ου μην αλλά, και στην κοινωνική και πολιτική (με την έννοια του πολίτη) συμπεριφορά τους.

Μία ακόμα εθνική καταστροφή , φρονώ. Και θλίβομαι . Βαθύτατα.  

από το βιβλίο

"Μόνο λίγα χιλιόμετρα.

Ιστορίες γιά την Ιστορία"

Έκθεση στο Μουσείο της Ακρόπολης

"Ελευσίνα. Τα μεγάλα μυστήρια"

- το κείμενο έχω αντιγράψει από την έκθεση του Μουσείου - 

"Η θρησκεία των Ελλήνων κατά την αρχαιότητα είχε δημόσιο χαρακτήρα και ήταν δεμένη στενά με την πολιτική ζωή κάθε περιοχής.

Παράλληλα όμως αναπτύχθηκαν οι μυστηριακές λατρείες ορισμένων θεών, που υπόσχονταν προσωπική ευδαιμονία στη ζωή αλλά και ευτυχία μετά τον θάνατο.

Δίχως αμφιβολία η σημαντικότερη λατρεία αυτού του είδους ήταν τα Μεγάλα Μυστήρια της Ελευσίνας τα οποία ήταν ανοιχτά σε όλους με εξαίρεση τους βαρβάρους και τους φονιάδες. 

Σ’ αυτά είχαν μυηθεί σπουδαίοι Αθηναίοι, ελληνιστικοί βασιλείς , αλλά και ρωμαίοι αυτοκράτορες. 

Η προετοιμασία για τη μύηση ξεκινούσε κάθε χρόνο στην αρχή του φθινοπώρου από την Αθήνα. Τα ιερά αντικείμενα από την Ελευσίνα φιλοξενούνταν για λίγες ημέρες στο Ελευσίνιο, κάτω από τον βράχο της Ακρόπολης. Οι υποψήφιοι μύστες μετείχαν σε τελετή εξαγνισμού , έκαναν θυσίες κι άρχιζαν τη νηστεία και την περισυλλογή. Την πέμπτη ημέρα σχηματιζόταν η θρησκευτική πομπή που έφτανε το σούρουπο, αφού διένυε τα 20 χιλιόμετρα της Ιεράς Οδού, στην αυλή έξω από το Πρόπυλο του Ιερού της Ελευσίνας.

Εκεί, μετά την προσφορά της θυσίας στις δύο θεές, οι υποψήφιοι μύστες διέκοπταν τη νηστεία πίνοντας τον κυκεώνα, ένα μείγμα από νερό, αλεύρι και φλισκούνι. Η τελετή της μύησης γινόταν σ’ ένα ειδικό κτήριο, το Τελεστήριο, μία τετράγωνη αίθουσα 2.500 τετραγ. μέτρων. Στο μέσο της αίθουσας υπήρχε ένας ναϊσκος, το Ανάκτορον, τα άγια των αγίων, στο οποίο είχε πρόσβαση μόνο ο αρχιερέας, ο Ιεροφάντης. 

Η τελετουργία περιλάμβανε τα λεγόμενα και τα δρώμενα, που ήταν αφηγήσεις και δράσεις από τα πάθη της Δήμητρας, έως την άνοδο της Περσεφόνης από τον Άδη. Τέλος ο Ιεροφάντης αποκάλυπτε για τους ήδη μυημένους τα Ιερά Αντικείμενα, τα δεικνύμενα, ενώ εκείνη τη στιγμή η κατασκότεινη τεράστια αίθουσα του Τελεστηρίου γέμιζε φως που εκπορευόταν από το Ανάκτορον. 

Η τελευταία μέρα μετά τη μύηση έκλεινε με τη σπονδή νερού από πλημοχόες, μία προς την ανατολή και μία προς τη δύση, που συνοδεύονταν από μυστικές επικλήσεις. Πιθανότατα ήταν ευχές για βροχή, απαραίτητη για τη νέα σπορά στις αρχές του φθινοπώρου. Οι μύστες μετά τις τελετουργίες αισθάνονταν καθαγιασμένοι και προσδοκούσαν τη χάρη των δύο θεών και την ευφορία των καρπών της γης.

Ο μύθος της Κόρης που χάθηκε στα έγκατα της γης και ξαναγύρισε για να φέρει τη χαρά στη Δήμητρα κρύβει πίσω του τον μαγικό κύκλο του σπόρου των δημητριακών που χάνεται στην υγρή γη τον χειμώνα γιά να βλαστήσει την άνοιξη, να καρπίσει το καλοκαίρι χαρίζοντας τροφή στους ανθρώπους και να χαθεί πάλι για να επαναλάβει την αέναη διαδρομή του.

Οι αρχές της λατρείας στην Ελευσίνα χάνονται στους μυκηναϊκούς χρόνους . Από τον 7^ο όμως αιώνα μπορούμε να παρακολουθήσουμε την εντυπωσιακή ανάπτυξη του ιερού, που με την Αθηναϊκή παρέμβαση έγινε γρήγορα πανελλήνιο και στη συνέχεια οικουμενικό. 
Το 170 μΧ όμως, οι Κοστοβώκοι από τα Καρπάθια προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές που αποτυπώνονται στον «θρήνο Ελευσινιακό» του σοφιστή Αίλιου Αριστείδη . Με τη γενναιόδωρη χειρονομία του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου, το ιερό ανασυγκροτήθηκε και κράτησε άλλους δύο αιώνες  έως ότου οι Γότθοι του Αλάριχου και φανατισμένοι αιρετικοί μοναχοί το 395 μ Χ, επέφεραν την οριστική καταστροφή και σιωπή αιώνων."





photos Q.L.

Αναθηματικό ανάγλυφο. 
Ικέτες που προσέρχονται στη θεά Δήμητρα, 

η οποία κάθεται στην "αγέλαστο πέτρα"

Δεύτερο μισό του 4ου αι. π.Χ.

Μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο.

Η Δήμητρα καθισμένη σε περίτεχνο κάθισμα κρατάει σκήπτρο και στάχυα.

Η κόρη (Περσεφόνη) προσέρχεται προς τη μητέρα της κρατώντας δάδες.

470-450 π.Χ.

Αναθηματικό ανάγλυφο. 

Το αφιέρωσε ο Ιεροφάντης Αγνούσιος στη Δήμητρα Θεσμοφόρο και την Κόρη.

Οι δύο θεές υποδέχονται τον αναθέτη.

2ος αι. μ. Χ. 

Αναθηματικό ανάγλυφο. 

Η Περσεφόνη ως ιέρεια, εξαγνίζει με νερό από φιάλη έναν νεαρό μύστη.

Τέλη 5ου αι. π. Χ.

Προτομή Αθηνάς που εκφύεται από μεγάλο άνθος λωτού.

Η θεά φοράει αιγίδα με γοργόνειο και κράνος αττικού τύπου.

Ρωμαϊκών χρόνων.

Αγαλματίδιο Ποσειδώνα.

Ο θεός της θάλασσας σε χαλαρή στάση 

ακουμπάει το λυγισμένο πόδι σε ένα δελφίνι.

Έργο Ρωμαϊκών χρόνων, αντιγράφει πρότυπο του 4ου αι. π. Χ.

Τμήμα μαρμάρινης ανάγλυφης πλάκας.

Παριστάνεται μορφή Έρωτα σε βηματισμό με θυμιατήρι στο χέρι.

Λίγο πριν το 150 π. Χ.

Δάδα μαρμάρινη. Ο χαραγμένος στο κατώτερο τμήμα της σταυρός

οφείλεται σε μεταγενέστερη χρήση της,

στο εσωτερικό Χριστιανικού ναϊσκου της Ελευσίνας.

Ρωμαϊκών χρόνων.

έως Πέμπτη 31 Μαίου, 2018

στο Μουσείο της Ακρόπολης